Rozliczenie konkubinatu – najważniejsze informacje

Moje doświadczenie zawodowe wskazuje, że konkubenci powinni zasięgnąć porady u adwokata, aby ustalić relacje majątkowe w związku. Istnieją bowiem w polskim prawie instrumenty, dzięki którym rozliczenie konkubinatu nie musi być uciążliwe i kosztowne.

Konkubinat - nieformalny związek dwojga osób

Konkubinatem jest to trwały związek osób żyjących razem jak w małżeństwie, którzy jednak nie decydują się z różnych przyczyn na zawarcie związku małżeńskiego. Osoby żyjące w konkubinacie pozostają we wspólnym, stałym pożyciu, utrzymując więź psychiczną i fizyczną oraz gospodarczą.  

Polskie prawo nie zawiera dokładnej definicji konkubinatu. Uznaje się, że konkubinat jest nieformalnym związkiem dwojga osób. Konkubenci nie usankcjonowali swojego stanu jako małżeństwo. Konkubinat polega zatem na pożyciu partnerów, ale w sposób niesformalizowany. Ten rodzaj związku nie jest chroniony w prawie tak jak małżeństwo. To z kolei prowadzi do faktu, że podział majątku w konkubinacie często bywa trudniejszy niż w małżeństwie. Konkubinat nazywa się inaczej związkiem kohabitanckim. Kiedy partnerzy pozostają w konkubinacie, żyją oni podobnie jak mąż i żona. Charakter ich związku nie jest sformalizowany, stąd zasady dotyczące konkubinatu nie są regulowane przez polskie prawo. To z kolei może przyczyniać się do powstania problemów natury prawnej w przypadku choroby, śmierci lub rozstania partnerów

Rozliczenia w konkubinacie - czy w związku nieformalnym można starać się o podział majątku?

Konkubenci, jako osoby darzące się nawzajem uczuciem, nie przywiązują wagi do sformalizowania łączących ich kwestii majątkowych. Skutkuje to brakiem odpowiednich umów dotyczących dokonywanych przysporzeń majątkowych jak współwłasność, umowa darowizny, pożyczki, sprzedaży czy jakakolwiek inna. Jednak nakłady poczynione w związku, jakim jest konkubinat, można rozliczyć po jego ustaniu. Przy braku innej podstawy prawnej, zastosowanie mają przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu i świadczeniu nienależnym.

Rozliczenie konkubinatu po śmierci konkubenta bez umów może przebiegać bardzo różnie. Zmarły mógł miedź dzieci z innego związku, które mogą rościć prawa do spadku po rodzicu. Wiele zależy od relacji panujących w rodzinie. Niemniej jednak gdy konkubenci mieszkają u jednego z nich, a właściciel odejdzie, rodzina może chcieć spieniężyć nieruchomość. Oznacza to przeprowadzkę z miejsca, w którym spędziło się często znaczną część życia. Wydaje się więc, że uregulowanie kwestii majątkowych dla związków konkubenckich, jest bardzo istotne.

Czego dotyczą rozliczenia w konkubinacie?

Najczęściej rozliczeniu podlegać będą nakłady na remont lub budowę domu, mieszkania, zakupu samochodu, nakładów na działalność gospodarczą byłego partnera. Konkubinat może być niekorzystny dla osoby o słabszej sytuacji ekonomicznej. By uzyskać zwrot poniesionych kosztów, konieczne jest ich udowodnienie. Konkubenci podczas trwania związku zazwyczaj żyją wspólnie i dzielą wspólny majątek. Mimo to prawo do przedmiotów nabytych w trakcie trwania konkubinatu nie należy do obojga partnerów. Przysługuje ono temu partnerowi, który dokonał zakupu. Jeśli jakiś przedmiot partnerzy nabyli wspólnie, w takim przypadku występuje zasada zwykłej współwłasności.

Rozliczenie po ustaniu konkubinatu: dochodzenie spraw i dokumentacja kosztów

Konkubinat to związek, który przestaje istnieć po wygaśnięciu pożycia partnerów. Koniec istnienia konkubinatu ma zatem miejsce bez spełnienia żadnych formalnych czynności. Warto zaznaczyć, że w związku, jakim jest konkubinat, mogą być jedynie kobieta i mężczyzna. Relacje homoseksualne nie są uznawane za konkubinaty.

Byli partnerzy żyjący w konkubinacie mogą po rozstaniu dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Ponieważ konkubinatu nie objęto prawem w stopniu takim, jak małżeństwa, dochodzenie swoich praw jest w takiej sytuacji utrudnione. Nie powstały także procedury, które umożliwiają rozliczenie majątku nabytego w trakcie trwania konkubinatu. Kiedy dochodzimy naszych praw w sądzie, najpierw bierze się pod uwagę ustalenie wysokości wspólnego majątku. Stąd wskazane jest gromadzenie rachunków będących potwierdzeniem płatności kartą.

Problematyczną kwestią może być również sytuacja, w której konkubenci wzięli kredyt na dużą kwotę. Wówczas wskazane jest sporządzenie umowy u notariusza. Należy w niej ustalić kwestie dotyczące dokładnych własności i ich proporcji. Dzięki temu łatwiejsze będzie dochodzenie swoich praw po rozstaniu.

Rozliczenie konkubinatu: kredyt i oszczędności

Jeśli para żyjąca w konkubinacie bierze kredyt, to należy pamiętać o tym, że obie osoby biorą udział w jego spłacie. Przykładem możliwych działań jest np. odpowiednie nazywanie przelewów przeznaczonych na jego uregulowanie. Myślenie o takich kwestiach w trakcie trwania związku może wydawać się nieadekwatne. Często jednak jest niezbędne, by zabezpieczyć interesy żyjących w konkubinacie partnerów.

W przypadku braku udokumentowania wydatków dochodzenie swoich praw może trwać wiele lat. Polskie prawo nie dopuszcza bowiem stosowania regulacji dotyczących małżeństwa do innych związków, niebędących małżeństwem. Jeśli natomiast chodzi o podział majątku gromadzenia środków pieniężnych, opcją najbezpieczniejszą będzie posiadanie pieniędzy na osobnych rachunkach bankowych. To pozwoli uniknąć wątpliwości i sporów dotyczących tego, jaka część majątku należy do któregoś partnera.

Podział majątku i dziedziczenie w konkubinacie

Polskie prawo dopuszcza dziedziczenie po sobie z ustawy oraz z testamentu. W przypadku konkubentów dziedziczenie ustawowe nie jest możliwe. Jest to niezależne od tego, jak długo trwał związek nieformalny. Nie dojdzie do dziedziczenia ustawowego, nawet jeśli partnerzy przebywali we wspólnym pożyciu przez wiele lat. Stąd w związku konkubenckim koniecznym staje się sporządzenie testamentu. Moim zdaniem testament winien mieć formę aktu notarialnego. Pomoże to w skutecznej walce o majątek z rodziną partnera.

Jeśli osoba pozostająca w pożyciu ze zmarłym, zamieszkiwała w wynajmowanym mieszkaniu, w stosunek najmu wstępuje także ona. By było to możliwe, konieczne jest jednak spełnienie pewnego warunku. Polega on na stałym zamieszkiwaniu z najemcą. Kiedy spadkodawca pozbawił konkubenta prawa do zamieszkiwania po jego śmierci w wynajmowanym lokalu, wola zmarłego jest w takim przypadku nieważna. Konkubent nie ma także prawa do renty rodzinnej po śmierci drugiego konkubenta.

Jeśli zmarły konkubent miał małżonka, z którym się nie rozwiódł lub nie przebywał w separacji, małżonek ten w dalszym ciągu należy do grona spadkobierców. Oznacza to, że może dziedziczyć z mocy ustawy. Dziedziczenie przez małżonka jest możliwe także w sytuacji, kiedy przebywali oni z dala od siebie i nie utrzymywali ze sobą kontaktu. Prawo spadkowe traktuje zatem konkubentów jak osoby obce. Ze względu na to dziedzicząc po swoim konkubencie, konieczne jest uiszczenie podatku. Kiedy konkubent staje się spadkobiercą, zyskuje on prawa zmarłego. Dziedzicząc majątek po zmarłym, dziedziczy się jednak również jego długi, które należy uregulować. Ponieważ nie zawsze przyjęcie testamentu może być korzystne dla spadkobiercy, polskie prawo przewiduje możliwość odrzucenia spadku.

Rozliczenie konkubinatu - miłość a niezbędne formalności

Życie w związku nieformalnym to dla wielu par świadoma decyzja. Jeśli to długa relacja, zacierają się pewne granice pomiędzy tym, „co moje, a co Twoje”. Najczęściej wszystko jest „nasze”. Jeśli perypetie losu połączyły nas z osobą, która była wcześniej w formalnym związku, nie zakończyła go zgodnie z literą prawa (rozwód, separacja), a partnerka/partner mieli dzieci, sytuacja może się z czasem komplikować.

Byli partnerzy i dzieci mogą rościć prawa do majątku, co jest zgodne z prawem. Jest to bardzo niekomfortowe, zwłaszcza gdy ktoś był na utrzymaniu zmarłej osoby lub jej dochody były znacznie wyższe, co pozwalało żyć na określonym poziomie. Po śmierci konkubenta sytuacja ulegnie zmianie, a rodzina może mieć roszczenia, co do majątku po zmarłym.Warto się zabezpieczyć na wypadek takich sytuacji. Najlepszym rozwiązaniem będą umowy na piśmie, a najlepiej  sporządzone w obecności notariusza. Dobrze sporządzić testament, w którym można wskazać, do kogo trafi spadek. 

Miłość to wspaniałe uczucie, które nie musi mieć żadnych umów. Proza życia pokazuje, że kontrakty nie są na dobre czasy, ale na złe. Odpowiednie uregulowanie kwestii formalnych zapewni klarowne rozwiązanie w wypadku rozstania lub śmierci jednego z konkubentów. Chcesz zatroszczyć się o wspólną przyszłość z partnerką lub partnerem? Napisz, zadzwoń lub umów się na spotkanie  i bezpłatne konsultacje (także online). Chętnie odpowiem na nurtujące Was pytania i podpowiem, jakie rozwiązanie będzie dla Was najkorzystniejsze.