Zachowek

Zachowek jest uprawnieniem z którego mogą skorzystać małżonkowie, a w szczególnych sytuacjach wnuki spadkodawcy. Zachowek gwarantuje wyłącznie wypłatę określonej kwoty pieniędzy jako substratu masy spadkowej, która przypadłaby osobie dziedziczącej z ustawy po zmarłej osobie.

Na podstawie zachowku nie można dochodzić dziedziczenia przedmiotów i praw wchodzących w skład spadku. Prawo do zachowku powstaje, gdy spadkodawca mocą testamentu powołał do dziedziczenia inne osoby lub dokonał darowizny swojego majątku za życia komuś innemu (nieruchomości, dzieła sztuki, innych wartościowych przedmiotów, papiery wartościowe, samochód)

Zachowek przysługuje bardzo wąskiej grupie spadkobierców ustawowych – osób, które dziedziczyłyby po zmarłym, gdyby ten nie sporządził testamentu lub darowizny za życia. Zachowek przypada zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy. Rodzeństwo spadkodawcy nie ma prawa ubiegania się o zachowek po swoim bracie lub siostrze!

Gdy spadkodawca wniósł pozew o rozwód z wyłącznej winy drugiego małżonka, a sprawa rozwodowa nie zakończyła się przed jego śmiercią, małżonek z winy którego miał być orzeczony rozwód może zostać pozbawiony prawa do zachowku.

WYSOKOŚĆ ZACHOWKU

Wysokość zachowku wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przypadłaby spadkobiercy przy dziedziczeniu ustawowym. W sytuacji, gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo małoletni, wówczas zachowek wynosi dwie trzecie wartości tego udziału. Obliczając udział stanowiący podstawę obliczania zachowku uwzględnia się również spadkobierców niegodnych oraz spadkobierców, którzy spadek odrzucili. Do obliczenia zachowku należnego nie uwzględnia się spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia albo zostali wydziedziczeni.

Ważne Po spadkobiercach wydziedziczonych prawo do zachowku nabywają ich dzieci! Często wydziedziczenie nie ma uzasadnienia ekonomicznego, w szczególności, gdy dzieci osoby wydziedziczonej są małoletnie. wówczas przypadający im zachowek wyniesie dwie trzecie wartości udziału, a nie połowę, gdyby uprawniony do dziedziczenia nie został wydziedziczony

Substrat zachowku – Co to jest?

Substrat zachowku to udział – wszystko to co otrzymałby konkretny spadkodawca gdyby nie było testamentu i wówczas, gdyby majątek spadkowy nie został uszczuplony przez zapis windykacyjny lub darowiznę.

Obliczanie substratu zachowku wymaga ustalenia pełnej całkowitej wartości spadku pomniejszonej o długi. Do tak obliczonej wartości należy doliczyć darowizny dokonane przez spadkodawcę za jego życia. Doliczenie darowizn do spadku sprawia, że osoba ubiegająca się o zachowek może sięgnąć do rzeczy z majątku spadkodawcy, które w chwili śmierci nie stanowiły jego własności.

Dokonując ustalenia wartości zachowku musimy uwzględnić zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Nie uwzględniamy zapisów zwykłych i poleceń.

Darowizny, a wysokość zachowku

Do wysokości majątku pozostawionego przez spadkodawcę – ustalenia substratu zachowku niezbędnym jest ustalenie darowizn. Nie uwzględnia się drobnych darowizn zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych. Nie doliczamy również darowizn uczynionych przez spadkodawcę więcej niż dziesięć lat licząc wstecz od otwarcia spadku (czyli od chwili śmierci spadkodawcy) na rzecz osób niebędących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.

Darowizny dokonane na rzecz osób obcych lub daleko spokrewnionych dolicza się do wartości spadku, gdy została uczyniona mniej niż dziesięć lat przed otwarciem spadku – datą śmierci spadkodawcy.

Ważne: 10 letni okres czasu nie ma zastosowania do darowizny przekazanej na rzecz jednej z osób będących w kręgu spadkobierców ustawowych po spadkodawcy

Przy obliczaniu zachowku dla małżonka, do wartości spadku nie dolicza się darowizn, które spadkodawca dokonał przed zawarciem małżeństwa.

Wartość darowizny zawsze oblicza się według jej stanu w chwili jej dokonania, ale według cen obowiązujących w chwili ustalania zachowku – w chwili orzekania przez sąd w sprawie o zachowek. W praktyce sąd powoła biegłego , który ustali wartość darowizn według cen panujących w dacie wydania opinii.

Jak ubiegać się o otrzymanie zachowku?

Wszystkim Klientom mojej kancelarii zwracających się do mnie o pomoc w otrzymaniu zachowku doradzam, aby dochodzili swoich praw do majątku w postaci zachowku polubownie. Sporządzenie umowy o zachowek w asyście i przy pomocy adwokata jest optymalnym rozwiązaniem. W tym celu adwokat wystosuje wezwanie o zapłatę zachowku do osób wobec których roszczenie to przysługuje.

Z chwila, gdy brak jest możliwości polubownego zakończenia sprawy o obliczenie należnego uprawnionemu zachowku, pozostaje skierowanie sprawy do właściwego sądu.

Jak długo można domagać się zachowku?

Uprawnienie do ubiegania się o zachowek przedawnia się z upływem pięciu lat od dnia śmierci spadkodawcy – chwili otwarcia spadku, gdy zmarły nie pozostawił testamentu bądź od dnia otwarcia testamentu. Po tym czasie nie można już dochodzić roszczenia o uzyskanie zachowku przed sądem.

Komu zachowek się nie należy?

Zachowek nie należy się osobą uznanym za niegodne dziedziczenia na podstawie orzeczenia sądowego wytoczonego po śmierci spadkodawcy.

Zachowek się nie należy osobą, które Spadkodawca wydziedziczył w testamencie. Do kręgu osób, które podlegają wydziedziczeniu należą dzieci, wnuki, prawnuki zmarłego oraz małżonek i jego rodzice, gdyby dziedziczyli z ustawy po zmarłym. W celu wydziedziczenia koniecznym jest sporządzenie testamentu i zamieszczenie w nim odpowiedniego zapisu. Prawo ściśle wymienia katalog przyczyn na podstawie których można pozbawić kogoś zachowku i są nimi sytuacja w których spadkobiercy ustawowemu można przedstawić uzasadniony zarzut, że:

uporczywie postępował wbrew woli spadkodawcy w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
dopuścił się umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci; względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób,
uporczywie nie dopełniał względem spadkodawcy swoich obowiązków rodzinnych.

Wówczas w przypadku wydziedziczenia, może dojść możliwość domagania się zapłaty zachowku przez spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku lub jej dalszych zstępnych.

Dochodzenie zachowku najczęściej jest trudne i skomplikowane. wiąże się z wieloma trudnościami. Stąd warto skorzystać z niezobowiązującej konsultacji u doświadczonego adwokata, aby prawidłowo ustalić krąg osób, którym uprawnienie do zachowku przysługuje oraz obliczyć wartość przypadającego zachowku